Haberler

Kornea, insan gözünün en ön kısmında yer alan şeffaf ve yüksek kırıcılık özelliğine sahip olan dokudur. Ön yüzeyinin eğimi ve şeffaflığı sayesinde göze paralel olarak gelen ışınlar kırılarak retina üzerinde birleşmek üzere birbirine yaklaşırlar ve göz merceğinden de geçtikten sonra retina üzerinde odaklanırlar. Yani görme fonksiyonunun başarı ile gerçekleşebilmesi için korneanın şeklinin düzgün olması ve şeffaflığının korunması gereklidir.
Kornea nakli (Keratoplasti), şeffaflığını yitirmiş ya da şekli bozulmuş kornea dokusunun belirli büyüklükte dairesel şekilde çıkarılarak yerine kadavradan alınan ve yine uygun çapta kesilerek hazırlanmış sağlıklı kornea dokusunun yerleştirilmesi ameliyatıdır. Günümüzde en çok yapılan ve başarı oranı en yüksek doku naklidir.
Son zamanlarda operasyon tekniklerinde ve kullanılan materyallerdeki gelişmeler, hücre koruyucu özel maddelerin kullanılması, verici korneanın sağlıklı ve steril koşullarda alınması, doku kalitesi ve uygunluğunun test edilmesi ile bu ameliyatın başarı oranı daha da artmaktadır.
KORNEA NAKLİ HANGİ NEDENLERLE YAPILIR ?
Kornea nakli; görmeyi arttırmak (optik), kornea hastalığını tedavi etmek(teropatik), göz bütünlüğünü korumak(tektonik) ve dış görüntüsünü(kozmetik) düzeltmek amacıyla yapılabilir.
GÖRME KESKİNLİĞİNİ ARTTIRMAK KERATOPLASTİNİN EN SIK NEDENİDİR.
Korneanın şeffaflığını bozan enfeksiyonlara bağlı skar dokuları ve damarlanmalar; korneada madde birikimleri ile ortaya çıkan distrofiler; göz içi cerrahiler sırasında veya kalıtsal bir hastalık olarak ortaya çıkan endotel yetmezlikleri gibi nedenler ile kornea saydamlığının bozulması en fazla rastlanan kornea nakil nedeni olan patolojilerdir.
Ayrıca korneanın incelmesi ve düzgün oval şeklinin bozularak konikleşmesi (Keratokonus), özgün antimikrobial tedaviye cevap vermeyen keratitler, kazalar sonrası bütünlüğünün bozulması veya korneanın opaklaşması ile dış görüntü sorunlarının oluşması durumunda da kornea nakli gerekebilmektedir.

NAKİL YAPILACAK KORNEA DOKUSU NASIL VE NEREDEN TEMİN EDİLİR ?
Kornea dokusu, ülkemizde belli merkezlerde kurulmuş olan Göz Bankaları’ndan temin edilir. Bu merkezler, kornea dokusunu ölüden almak, uygun besleyici ortamlarda saklamak, alınan dokunun nakile uygun olup olmadığını belirlemek ve doku nakli yapılacak merkezlere ulaştırmak ile yükümlüdür. Kornea, çeşitli nedenlerle ölen ancak korneası sağlıklı yapıda olan kişilerden alınır. Korneaların kullanılabilmesi için kişinin ölüm nedeninin bilinmesi gerekir. Nakil yapılacak kişiye herhangi bir hastalık geçmemesi için vericinin kanında AIDS, Hepatit gibi bulaşıcı hastalıklara yol açan mikroorganizmaların varlığı araştırılır.
Kornea, ideal olarak ölümden sonraki ilk 7/ 8 saat içinde alınır. Bilinmesi gereken önemli bir özellik ölüden yalnız kornea dokusunun (yaklaşık 15 mm. çapında) alındığı ve gözün tümünün alınması gerekmediğinden ölen kişide görünen bir değişikliğine yol açmadığıdır. Ölüden alınan ve özel besleyici solüsyonlarda saklanan kornealar, hücre özellikleri ve nakil için yeterli olup olmadıkları göz bankalarındaki özel mikroskoplarla incelenir. Nakil için uygun olanlar, ideal olarak 5 gün içinde bekleyen hastalara nakledilmelidir.

GÖRME KAYBI OLAN HERKES KORNEA NAKLİNDEN FAYDA GÖRÜR MÜ ?
Kornea naklinden fayda görebilmek için gözün Kornea dışındaki yapılarının normal olması gerekir. Gözün görüntüyü algılayan ve beyine gönderen retina tabakasında bir hasar varsa kişi yapılan nakilden fayda görmez. Ayrıca göz tansiyonu, damar tıkanıklıkları veya göz içi kanamalara sebep olan hastalıkların varlığında yine bu ameliyattan yarar görmeyebilir veya ek tedavi modellerin uygulanması gerekebilir. Göz doktorunun yapacağı ayrıntılı muayene, göz ultrasonografisi ve gerekirse retinanın durumu hakkında bilgi veren bazı testlerle tespit edilir.
KORNEA NAKLİ AMELİYATI NASIL YAPILIR ?
Kornea nakli ameliyatı çoğunlukla genel anestezi altında yapılır. Mikroskop altında, yuvarlak özel bir bıçak ile, hastanın bulanık korneasının merkezinden 7,5-8 mm çapında bir pencere çıkarılır ve ölüden alınan şeffaf kornea dokusu uygun boyutta kesilerek bu bölgeye dikilir.

Eğer hastanın kataraktı varsa, kornea nakli sırasında kataraktı da alınabilir. Ameliyat sonrası gözlük ya da kontakt lens kullanmanız gerekebilir.
KORNEA NAKLİ AMELİYATININ RİSKLERİ VAR MIDIR ?
Hiç bir cerrahi girişim risksiz değildir. Olabilecek istenmeyen sonuçlar arasında enfeksiyon, kanama, retina tabakasının yerinden ayrılması (retina dekolmanı), göz içi basıncının artması (glokom), göz merceğinin şeffaflığını yitirmesi (katarakt oluşumu) ve doku reddi sayılabilir.
KORNEA NAKLİNDE DOKU REDDİ OLUR MU ?
Hastanın bağışıklık sisteminin bir yabancıdan nakledilen bu dokuyu tanıması ve onu yok etmeye çalışması sonucu ortaya çıkan bir yanıttır.
Kornea naklini diğer organ ve doku nakillerinden ayıran en önemli avantajı, doku reddi cevabının diğer bütün organ ve doku nakillerine göre çok daha az olmasıdır. Bunun en önemli nedeni korneanın damarsız bir doku olması ve bu nedenle de bağışıklık sistemini daha az ve geç uyarabilmesidir.
Nakil yapılan bir hastada, gözde kızarıklık, ışığa hassasiyet, görmede azalma ve ağrı olursa, doku reddi olabileceği düşünülmeli ve hemen göz doktoruna başvurulmalıdır. Erken dönemde başvurmak doku reddinin tedavi edilebilmesi için en önemli kriterdir.

KORNEA NAKLİNDE DOKU REDDİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?
Kornea naklinden sonra doku reddi çoğu hastada (%90) steroidli damlalarla tedavi edilerek ortadan kaldırılır. Steroidli damlalar, alıcının bağışıklık sistemini baskılar ve yeni dokuyu reddetmesini önler. Damlalar yeterli kalmazsa, damardan yüksek doz steroidli ilaçlar vermek gerekebilir. Bağışıklık sistemini düzenleyen bazı ilaçları ağızdan almaları gerekebilir.

Steroidli ilaçların ve bağışıklık sistemini düzenleyen ilaçların mide rahatsızlıkları, hastalıklara yatkınlık, kemik erimesi, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozukluk gibi ciddi yan etkileri ortaya çıkabilir. Düzenli istenen tahliller ile bu yan etkiler incelenir ve erken dönemde ilaç değişikliği ya da ilaçların kesilmesi sağlanarak hastaların zarar görmeleri engellenir. Bazı durumlarda doku reddi yoğun tedavilere rağmen engellenemez ve takılan korneanın reddi ile sonuçlanır.
KORNEA NAKLİNDE DOKU REDDİ TEDAVİYE YANIT VERMEZSE NE OLUR?
Doku reddi cevabı ortaya çıktığında kornea bulanıklaşarak şeffaflık özelliğini kaybeder. Böyle bir durumda tekrar aynı göze nakil yapılması gerekebilir. Bununla beraber yinelenen nakillerde bağışıklık cevabının giderek artabileceği unutulmamalıdır.
KORNEA NAKLİNDEN SONRA GÖZÜN RENGİ DEĞİŞİR Mİ?
Hayır değişmez. Gözün rengini veren iris dokusu korneanın arkasında yer alır ve cerrahiden etkilenmez.
Sağlıklı günler dileğiyle.
Op.Dr.Ahmet UMAY
Bristol University
Ophtalmology Section
UK